Đất nước Việt nam ta, trải dài trên nhiều vĩ tuyến, có lẽ do có khí hậu, thổ nhưỡng khác nhau nên cách phát âm cũng khác nhau, nhưng chữ viết đều giống nhau. Ở đây, chúng ta không nói đến những từ địa phương, vùng miền, vì họ nói thế nào thì khi viết sẽ ra vậy. Chúng ta chỉ nhắc đến những từ ngữ đã thống nhất cả ba miền, nhưng lại viết sai chính tả.
Người miền Nam, do ảnh hưởng của tổ tiên, từ thời vua Gia Long mở mang bờ cõi xuống phía nam, phải kỵ huý nhiều tên của hoàng tộc nhà Nguyễn, nên phải đọc trại ra. Thí dụ: hoàng đọc ra huỳnh, chính - chánh, phúc - phước v.v. Do thổ nhưỡng (?), họ không phát âm được dấu ngã (~), âm “úi” nói thành “uối”, âm “â” thành “ư”. Vì vậy, phần nhiều, họ viết sai chính tả về bỏ dấu “hỏi - ngã”, “cúi” thành ra “cuối” nhưng những từ còn lại, họ ít khi viết sai. Ngay cả khi họ đọc từ “v” thành “dz”, từ “i” thành “iê” nhưng khi viết, họ lại không sai chính tả, thế mới hay.
Trái lại, người miền Bắc, là cái nôi của ngôn ngữ Việt, họ phát âm rõ ràng, chính xác nhất ba miền, nhưng lại có nhiều người nói ngọng nhất và cũng viết chính tả bị sai nhiều nhất. Họ thường viết sai ở những từ: “s - x”, “tr - ch”, “d - gi”, “r - d”. Thật kỳ lạ, nhưng chúng ta hãy bàn luận nguyên nhân vấn đề này sau nhé.
Người miền Trung, phát âm nặng nhất trong ba miền, nhưng về chính tả lại không có gì nổi bật để nói ra.
Nếu bạn để tâm về tiếng Việt, ngay bây giờ, hãy chú tâm đọc sách báo, coi truyền hình hay bất cứ cái gì có chữ Việt cho thật kỹ, bạn sẽ phát hiện ra rất nhiều lỗi, không riêng gì chính tả mà còn về ngữ pháp nữa, ngay cả sách báo chính thống cũng vậy. Là người Việt, nếu lúc này bạn không quan tâm, thì đến đời con cháu các bạn, tiếng Việt sẽ thành một mớ hổ lốn, không đầu không đuôi mà bây giờ đã và đang bắt đầu.
Trên đây chỉ là tóm lược hiện trạng về chính tả Việt hiện nay. Tôi không có ý gì về kỳ thị vùng miền, vì tôi là người con của cả ba miền: quê Bắc, sinh Trung, sống Nam. Tôi không nghiên cứu về ngôn ngữ, chỉ vì áy náy mà cố ráng tìm ra một logic, giải pháp nào đó để cứu vãn. Mọi việc đều do các bạn, hãy vào diễn đàn của web này, cùng bàn luận và tìm ra câu trả lời thống nhất cho chính tả Việt. Hy vọng chúng ta sẽ giải quyết được mọi vấn đề trong tương lai rất gần…
02 – 2016
Lê Tuyên Phúc.