Tôi đang chuẩn bị đăng thêm vài bài viết về lỗi ngữ pháp và chính tả. Tình cờ, khi đọc lướt qua một đoạn văn do Google dịch, tôi phác giác ra: tất cả lỗi ngữ pháp tôi đã và sẽ nêu ra trong web này đều hiện diện trong đó, ngay cả lỗi chính tả cũng vậy.

Chắc ai cũng đã biết Google dịch ra sao rồi. Có lẽ, trong thời điểm này, đây là software biên dịch khả dĩ khá nhất trong nhiều cái khác. Phải công nhận, tốc độ dịch của nó không chê vào đâu được, dịch 100 trang tiếng Anh không đầy hai giây, nhưng xét về ngữ pháp Việt thì hỡi ôi. Nếu bạn dùng Google cốt để tham khảo từ ngữ, không có gì đáng nói, nhưng chỉ dùng một mình nó khi biên dịch Anh-Việt thì đúng là thảm hoạ.

Google translate chỉ là cái máy (cho dù do con người lập ra), cho nên, nó chỉ biết dịch chay từng từ hay cụm từ nó đã có trong bộ nhớ. Nó không có khả năng chuyển đổi ngữ pháp, huống chi ngữ pháp Việt lại khác hẳn với những ngôn ngữ phổ thông trên thế giới, chưa nói thuộc loại khó bậc nhất. Về từ ngữ, Google không thể phân biệt được ngữ cảnh, không thể chọn từ bộ nhớ ra từ nào đúng nghĩa, phù hợp nhất. Thế là, bắt buộc nó phải chọn từ theo cách ngẫu nhiên, cùng một từ, câu trên nó dịch theo nghĩa này, câu dưới lại chọn nghĩa khác, rồi thế nào cũng có từ đúng mà (sic). Vì vậy, nếu đọc vài đoạn văn do Google dịch, bạn sẽ thấy rất ngây ngô, tức cười, đôi khi chẳng thể hiểu nổi.

Vài năm gần đây, đối tượng thường dùng Google để dịch Anh Việt nhiều nhất có lẽ là những sub-team, chuyên dịch phụ đề cho phim, truyền hình. Đây là những bạn trẻ, đam mê phim ảnh, làm việc vô vụ lợi, chỉ muốn đem bản dịch cho khán giả càng nhanh càng tốt, nhân tiện trau dồi thêm vốn liếng tiếng Anh cho mình. Chỉ vì muốn dịch nhanh, phổ biến sớm, các bạn này quên chuyển đổi sang ngữ pháp Việt, cứ copy phụ đề tiếng Anh rồi dùng Google dịch và sửa đổi đôi chút cho dễ hiểu là được. Cách này, nếu chỉ gói gọn trong vài chục bộ phim thì không sao. Khốn nỗi, loại hình dịch phụ đề phim này rất dễ phổ biến đến công chúng, và số lượng phim cũng khổng lồ, cả chục ngàn bộ. Chưa hết, mỗi bộ phim lại có cả chục, trăm ngàn lượt người coi, nhất là phim online. Kết quả, thế hệ trẻ bây giờ đều quên hết ngữ pháp chính thống Việt ra sao, cứ nghĩ cách mình đang viết là đúng. Tôi không bao gồm tất cả, có nhiều bạn dịch rất hay, đáng khâm phục, nhưng chỉ là thiểu số còn ngoài ra đều mắc nhiều lỗi ngữ pháp y như Google vậy. Nêu một thí dụ điển hình: Ở đầu hay cuối phim, bao giờ cũng có câu: “Phụ đề được dịch bởi:” thay vì phải viết: “Dịch phụ đề bởi:” mới đúng ngữ pháp Việt.

Đối tượng thứ hai là những người dịch sách báo, truyện giải trí. Những bản dịch từ lâu, 10 năm trở lên, cũng có nhưng ít mắc lỗi ngữ pháp so với thế hệ gần đây. Chỉ cần đọc sơ qua 1-2 trang là thấy ngay có dấu ấn của Google translate trong đó (sẽ nêu ra những lỗi đặc thù của Google trong bài khác). Vẫn còn khá nhiều tác nhân nữa nhưng không phù hợp với chủ đề bài này, sẽ viết sau.

Tôi vừa đọc một bài báo cũng nói về tệ trạng dịch chay, dịch ẩu này, xin trích đăng:
Điển tích “hóc xương gà” xuất phát từ việc bài ca dao “Gió đưa cành trúc la đà/Tiếng chuông Thiên Mụ, canh gà Thọ Xương”, được dịch sang tiếng Tây rồi chuyển ngữ ngược về tiếng Việt đã ra một bản dịch mới như sau: “Cuồng phong lay ngọn trúc/Thổi xuống tà-vẹt đường/Vợ trời đánh một hồi chuông/Súp gà húp vội, hóc xương mấy lần”.
thanhnien.vn/van-hoa/loi-hoc-xuong-ga-tr...-doc-dao-699431.html .

Tôi không dám quy trách cho ai cả vì chính tôi trước đây, do đọc sách truyện, coi phim quá nhiều nên cũng bị ảnh hưởng không ít. Nhưng biết đã sai thì phải sửa, tôi đã đem tất cả bản dịch sách kỹ thuật của mình ra sửa lại. Mất khá nhiều thời gian và công sức, đến nay đọc lại thấy cũng tạm ổn. Sắp tới, trong box này, tôi sẽ viết vài bài gợi ý cho các bạn cách sửa lại ngữ pháp cho đúng, sau khi dịch bằng Google. Đây chỉ là những kinh nghiệm riêng, nhờ đó tôi đã hoàn thiện thành những quy tắc, cách nhận diện lỗi, hy vọng nó giúp việc biên dịch của các bạn sẽ đúng và nhanh lên rất nhiều.