Văn viết, có thể chia làm hai loại: văn xuôi và thơ ca. Sau đây là trích dẫn từ wikipedia, đã giải nghĩa hai loại này (Tôi đã sửa lại một chút, wiki mà cũng sai ngữ pháp tùm lum, bạn có thể coi bài gốc
tại đây):
Văn xuôi có nhiều thể loại: văn diễn giảng, văn lịch sử, văn nghị luận, văn tự sự. Văn xuôi văn học có: tiểu thuyết, truyện ngắn, tùy bút, ký... Khi những tác phẩm triết học, lịch sử, giáo dục... có chứa giá trị thẩm mỹ, cũng xem là văn xuôi… Samuel Taylor Coleridge nói đùa: những nhà thơ mới vào nghề nên biết: "định nghĩa về văn xuôi và thơ ca. Văn xuôi là sắp xếp các từ cho hay nhất. Thơ là sắp xếp các từ hay nhất theo cách hay nhất”. Trong tác phẩm Le Bourgeois gentilhomme của Molière, Monsieur Jourdain được yêu cầu viết một cái không phải là văn xuôi mà cũng không phải là thơ ca. Một bậc thầy triết học trả lời: "không có cách nào thể hiện bản thân mình với văn xuôi hay thơ ca", với lý do đơn giản: "tất cả mọi cái không phải là văn xuôi là thơ ca, và tất cả mọi cái không phải là thơ ca là văn xuôi".
Như vậy, văn xuôi là mô phỏng theo văn nói, nói sao viết vậy. Lời văn phải gọn gàng, trong sáng, dễ hiểu. Đôi khi, chúng ta vẫn có thể thêm mắm thêm muối cho văn viết một chút, cốt để nhấn mạnh vài đoạn văn quan trọng nào đó, nhưng không nên lạm dụng. Lối hành văn thông dụng này, phát triển từ giữa thế kỷ trước, đã trở thành mẫu mực của văn xuôi.
Nhưng đến cuối thế kỷ trước, Việt nam ta bắt đầu manh nha xuất hiện một lối viết văn khác, vì quá bức xúc, tôi phải đặt nó là văn ngược. Lối viết này phá vỡ cấu trúc ngữ pháp Việt hoàn toàn. Cái lối viết đem động từ, thời gian xuống cuối câu; trạng, túc từ đặt trước động từ đã làm đảo lộn tất cả. Ông bà ta thường nói: “Ăn nói sao cho có đầu có đuôi” mà. Tại sao lại có chuyện này?
Thật ra, đây không phải thể loại văn mới, nhưng là cách bê nguyên si ngữ pháp nước ngoài đem về làm của mình và tự cho là cách mới lạ và hay nhất. Dân Việt ta có tính hay bắt chước, chuyên thuổng của thiên hạ về làm của mình, chẳng cần biết có phù hợp hay không, miễn khác người là được. Nói cho cùng, một phần cũng vì nền văn học nước ta, lớp già mất dần, lớp trẻ chưa lên hay bị gò bó không thể lên được. Vì vậy, nó không thể địch lại làn sóng sách biên dịch ồ ạt, chiếm 95% sách báo, văn học. Mà hầu hết biên dịch sách nước ngoài bây giờ là lối dịch dối, dịch ẩu, dịch sát từ y như Google, không thèm đổi sang ngữ pháp Việt. Lại thêm mấy ông bà Việt kiều, du sinh, xa xứ lâu năm, quên ngữ pháp Việt, viết tiếng Việt mà lại dùng ngữ pháp ngoại. Bởi vậy, bây giờ đọc tiếng Việt trên sách báo đâm ra tức anh ách vì đầu không ra đầu, đuôi không ra đuôi…
Khi bàn về chuyện này, có bạn còn ngây thơ hỏi tôi: “Nhưng người Mỹ họ viết như vậy mà”. Tôi trả lời: “Tại họ nói ra sao thì họ viết như vậy là đúng rồi. Còn mình có nói như vậy đâu mà viết ra vậy”. Cái tính sùng ngoại, bắt chước đã ăn sâu vào xương tuỷ dân Việt rồi, hễ có cái gì lạ là bắt chước, không cần biết hay/dở ra sao.
Chuyện văn ngược này, cũng xảy ra lâu lắm rồi, cỡ vài thập kỷ, không xác định nó bắt đầu vào thời điểm nào, nhưng thể hiện rõ nhất là chuyện đổi tên nước vào đầu thập niên 1980. Ai dè, đang từ “Việt nam Dân chủ Cộng hoà”, “Việt nam Cộng hoà”, đùng một cái nhảy sang “Cộng hoà Xã hội Chủ nghĩa Việt nam”. Bắt chước ai đấy nhỉ?
Trên đây chỉ là bước khởi đầu, công việc còn dài lắm. Trong những bài kế tiếp của topic này, chúng ta hãy sưu tầm những câu văn ngược thông dụng nhất, quái nhất và đem vào đây cùng mổ xẻ. Chúng ta phải làm thật cụ thể, phải đánh động, chứ chỉ lý thuyết suông, lớp trẻ sẽ không hiểu đâu. Riêng tôi thì đắc ý với câu: “Cơm được ăn bởi tôi”, hì hì…
